Rijd ik ’s ochtends naar het station - ik kan de trein harte aanbevelen - dan rijd ik langs mooi ingezaaide perkjes bij rotondes en bermen vol met grassen en allerlei soorten wilde planten. Toch zie ik dat de rijkdom steeds minder rijk wordt. Ik ben geen ecoloog, maar ik weet inmiddels dat een van de oorzaken van de teloorgang van de natuur teveel stikstof is. Stikstof verstikt letterlijk. Stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3) zijn schadelijk voor de natuur als er te veel van in de lucht, bodem of water terecht komt. Stikstofdioxide is bovendien ongezond voor mensen. Stikstof zit niet alleen in de lucht, maar komt ook vanuit de bodem vrij. Stikstofoxide (NOx) komt vooral in de lucht door het verkeer (uitlaatgassen) en de industrie. Ammoniak (NH3) komt vooral vrij uit de mest en urine van dieren. Het Rijk en provincie werken aan oplossingen voor het stikstofprobleem: uitkopen van kalverhouderijen, inrichten van een stikstofbank waaruit het recht op stikstofneerslag kan worden geput. Allemaal oplossingen die gebaseerd zijn op boekhouden en regelgeving op de millimeter. De kosten hiervan lopen in de miljoenen. Desondanks is er nog geen miligram stikstof minder uitgestoten. Integendeel, het blijft toenemen. Stikstof wordt net zoals CO2 - dat andere broeikasgas - een verdienmodel dat uitnodigt tot gesjoemel en rechtszaken. Wat als we dit anders gaan doen? De omgevingswet nodigt ons uit om meer te kijken naar een gebied in zijn geheel en zelf de afweging te maken wat nodig is. Dat is een benadering waarin bestuurders samen met de bevolking keuzes maken. In die benadering moet de natuur geen sluitpost zijn. Nee, ons ecosysteem moet bij het maken van beleid aan tafel zitten. Met de hand aan de stuurknuppel. Ecologen aan de beleidstafel. Niet met de vraag: we willen dit en hoe kunnen we dat voor elkaar krijgen. Maar met de vraag: geef een beeld en inzicht wat hier nog kan. Of wat brengen we teweeg als we deze ontwikkeling willen in samenhang met wat er allemaal al speelt. Dan gaan we het niet meer hebben over die ene kamsalamander of roofvogel of vleermuis die in de weg zit, maar over natuurlijk evenwicht, een gezonde bodem, gezonde lucht en leefomgeving. Met al ons gereken, rapporten en millimeterwerk kunnen we met eigen ogen zien dat de natuur om ons heen verschraalt, verarmt en achteruit holt. Laten we dus een andere afslag nemen en niet langer de tak waarop we zitten afzagen, maar de boom verstevigen waaraan de tak zit.